Unsurun Adı:
Sivrihisar Cebesi ve İncili Küpesi

Unsurun Bilinen Diğer Adları:
Sivrihisar Bileziği ve Sivrihisar Küpesi

Unsuru Uygulanan Grup, Topluluk ve Kişiler:
Sivrihisar merkezinde Nevzat IŞIK (cebe)
Eskişehir merkezinde Yunus KARACA (cebe)
Mücahit Sabri PAK (cebe)
Kerim KARACA (cebe)
Metin ALTAY (cebe)
Abdullah YÖNLÜER (incili küpe)
Erkan GÜROL (incili küpe)

Unsurun Kısa Tanımı
Gelinlik kızların hayalini kurduğu “Sivrihisar Cebesi ve İncili Küpesi”, 1800’lü yıllardan günümüze, Ermeni ustalardan (1917 yılına kadar Sivrihisar’da yaşamışlar) devralınan geleneğin aktarılmasıyla taşınmıştır. Ermeni ustaların yanında yetişen Sivrihisarlı kalfa ve çıraklar bu geleneği devam ettirmişlerdir.

Sivrihisar cebesi ince, tel tel altınların halı gibi dokunmasıyla yapılmış ince ve geniş bir bileziktir. Sivrihisar cebesi, bileziğin yanı sıra kolye olarak da işlenebiliyor. Geleneksel üretim tekniklerine bağlı kalınarak bugün de el işçiliğiyle yapılıyor. Cebeler, 22 ayar altın örme tekniğiyle üretiliyor. Tamamen el işçiliğiyle örülen cebenin, Trabzon cebesine göre telleri mikron olarak daha kalındır ve bu da kullanış açısından daha avantajlı olmasını sağlar.

Cebe işlemesi özel tezgâhında 4 şiş üzerinde örülür. Örgünün standart, düzgün ve sıkı olması gerekir. El emeği ve işçilik çok önemlidir. Bir bileziği örmek yaklaşık bir hafta zaman alır. Cebelerin kilitlerindeki telkari çalışmaları da cebenin özelliğini ön plana çıkarır. Güç isteyen bir iş olduğu için, kadınlardan daha çok erkekler yapabiliyor.

Sivrihisar incili küpesinin dikkat çeken özelliği, orijinalinin 12 adet inciden yapılmış olmasıdır.

Küpenin üst kısmındaki mavi taş nazar, ortasındaki kırmızı taş ateşi, etrafındaki inciler de saflığı ve temizliği temsil ediyor.

İncili küpe üç boydur, küpenin kenarlarındaki altın toplar 6, 8 ve 12 tane olarak sınıflandırılır. Bir çift küpe 300 parçanın tek bir parçada birleştirilmesiyle oluşturulur. Küpenin göbeği orijinalinde kırmızıdır. Bir çift küpenin yapımı 2 gün alır ve işçiliği çok zordur.

Sivrihisar düğünlerinde erkek tarafının gelin için hazırlayacağı bohçaya “olmazsa olmaz” bir çift cebe ve bir çift incili küpe konur. Her ne kadar bir ziynet eşyası ise de, temkinli ve tutumlu olan Sivrihisarlı için cebe dar günlerinde bir güvencedir.

Değişen ticari yapı, yeni ve cazip iş kollarının ortaya çıkması nedeniyle gençler bu iş koluna gereken ilgiyi göstermemektedir. Firmalar bu ürünleri makine de yapmaktadır. Orijinal şekliyle ören ustalar yeni ustalar yetiştiremezse, zaman içinde orijinal bir ürün daha sahtesine yerini bırakacaktır.

Unsurun Coğrafi Dağılımı
Eskişehir merkezinde ve Sivrihisar ilçesinde yapılmaktadır.

Unsurun Korunmasına Yönelik Olarak Önerilen Koruma Önlemleri
-Takıların patentlerinin alınması,
-Meslek Lisesi ve Meslek Yüksek Okullarının ilgili bölümlerinde (el sanatları, takı tasarımı vb.) ders programına dahil edilmesi,
-Altının pahalı bir maden olması nedeniyle, sanatın yok olmaması ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla açılacak kurslarda gümüş kullanılması,

Konu ile ilgili ilde bulunan kurum/kuruluşlar (üniversitelerin ilgili bölümleri, araştırma merkezi, enstitü, sivil toplum kuruluşları)
-Sivrihisar Eğitim Kültür ve Dayanışma Vakfı

Unsur ile ilgili bugüne kadar ilde yapılmış faaliyetler
-Her yıl 3-10 Haziran tarihleri arasında kutlanan “Nasreddin Hoca Doğum Şenlikleri ve Anma Haftası” etkinlikleri içinde yer alan el sanatları sergilerinde yer almaktadır.

-Her yıl 20 Eylül tarihinde kutlanan “Sivrihisar’ın Kurtuluş Günü”nde açılan el sanatları sergilerinde yer almaktadır.

-Gerek yerel gerek ulusal yazılı ve görsel medya etkinliklerinde takılar canlı mankenler üzerinde ayrıntılı olarak tanıtılmaktadır.

Unsur ile ilgili elde bulunan yayınların listesi
Atasay Kuyumculuk
Yaşayan Anadolu Takıları , 2000

Jival Magazin
“Sivrihisar’ın cebesi bir de incili küpesi”
Temmuz 2007 Sayı:02 Sayfa: 10-13

Sivrihisar Kaymakamlığı Yayınları
Dünyanın Merkezi Sivrihisar