Unsurun Adı:
Sivrihisar Beş Bacalı Kilim

Unsurun Bilinen Diğer Adları:
Unsuru Uygulanan Grup, Topluluk ve Kişiler
Sivrihisar’ın kuzeyinde yer alan Karaburhan, Sarıkavak, Dümrek, Zey ,güneyinde Yeni Doğan, İlyaspaşa köylerinde kadınlar tarafından dokunmaktadır.

Unsurun Kısa Tanımı:
Sivrihisar’ın en tipik ve en tanınmış seccade örneklerindendir. Bu kilim seccadenin tasavvuftaki beş merhaleyi anlattığı, insan ruhundaki arınmayı gösterdiği söylenmektedir.

Renkler olgunlaşmış ulvi bir uyum sağlamıştır. Çok ince bir işçilik hakimdir. Kilimin dokumasına dişemekle başlanmaktadır. Üç sıra çubuktan sonra geniş bir su bulunur. Bordür süslemesine bölgede etek aynası denmektedir. Bordürde kullanılan süsleme motifine boynuzlu ayna denmekte olup, onun içinde de “Selvi” bulunur. Selvinin içine bir “Bödelek” yerleştirilmiştir. Kilimin yan kenarında testere dişi gibi “Kenar Suyu” vardır. Yan bordürler de “Etek Aynası”nın aynı biçimde süslemişlerdir.

Yan bordürler ana desenden parmaklı dikey çizgilerle ayrılmıştır. Bu parmaklı ayırmaçlardan dört ayrı baca çıkar. Ortada bir düzlük bırakarak birer “büyük gagak” yaptıktan sonra birleşirler. Bunlar dört ayrı bacayı meydana getirirler. Bir de etek aynasının ortasından çıkan baca vardır. Beraberce beş bacayı teşkil ederler. 1,3,4 ve 5’inci bacaların içinde “Koç İçi” denilen desen vardır. Desen üst üste üç aynadan meydana gelir. Ortadaki aynanın boynuzlu ayna olduğu dikkati çeker. Yine koç içindeki bu aynalara “Kutu” da denilmektedir. Koç içinde kullanılan ”Akıtma” denilen bir motifin arınmayı simgelediği söylenmektedir. İkinci bacanın tamamının, diğerlerinin kısmen “Kabak Ayna”, “Top”, “Kedi Ayağı”, “Kurt İzi” gibi motiflerle doldurulduğu görülmektedir.

Renkleri tamamen doğal boyalardan yapılmaktadır. Kırmızı renk boya çilinden, mavi renk indigodan, yeşil renk eynik otundan, kahverengiler ceviz meyve kabuğundan, sarılar kurt odunundan elde edilir.

Bacalı kilimin deseni Sivrihisarlılarca Sivrihisar Kalesi’ne atfedilmektedir. Kale kuşatılmış, günlerce muhasara altında kalmış, ancak ele geçirilememiştir. Ele geçirmek için bir Türk kızının kasıtlı olarak düşmana esir düşmesine karar verilir. Kıza belli simge ve işaretler öğretilir. Her simge ve işarete belli anlamlar verilmiş ve bu simgelerle işaretleri kullanarak kalenin planını bir kilime dokuması istenmiştir. Bu dokunan kilimlerden biri nasılsa kale dışına çıkacak ve Türkler bunu ele geçireceklerdir. Böylece kilimin desenlerinden nerede oklu, nerede atlı askerlerin bulunduğu öğrenilecek, bu plana göre saldırı düzenlenecektir.
Kız, kale çevresinde dolanarak düşmana esir düşer. Kaleye giren kız, hemen ağacını (tezgâhını) hazırlar, subay ve askerlere kendilerine kilim dokuyacağını söyleyerek ip sağlar. Bu arada kalenin içinde gezerek planı kafasında oluşturur. Kalenin planını simge ve işaretlerle anlatan desenleri kale planına göre yerleştirip kilimleri dokur. Düşünüldüğü gibi bu kilimlerden kale dışına çıkan olur. Kilimi ele geçiren Türkler, simge ve işaretleri çözümleyerek saldırı planı hazırlarlar. Kalenin içini adım adım öğrenen Türkler saldırıya geçerler ve bir türlü ele geçirilemeyen kale “Bacalı Seccade” sayesinde fethedilir.

Unsurun Coğrafi Dağılımı
Sivrihisar’ın kuzeyinde yer alan Karaburhan, Sarıkavak, Dümrek,
Zey ,güneyinde Yeni Doğan, İlyaspaşa köylerinde dokunmaktadır.

Unsurun Korunmasına Yönelik Olarak Önerilen Koruma Önlemleri
-İlçe Belediyesi, İlçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı işbirliği ile kilim dokuma kurslarının açılması ve gençlerin ve ev hanımlarının bu konuda özendirilmesi,
-Dokunan kilimlerin pazarlamasının ve dokuyan kişilere gelir kaynağı olmasının sağlaması

Konu ile ilgili ilde bulunan kurum/kuruluşlar (üniversitelerin ilgili bölümleri, araştırma merkezi, enstitü, sivil toplum kuruluşları)
-Sivrihisar İlçe Belediye Başkanlığı
-Sivrihisar İslami İlimler Vakfı
-Sivrihisar İlçe Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü

Unsur ile ilgili bugüne kadar ilde yapılmış faaliyetler
-Sivrihisar İslami İlimler Vakfı mevcut kilimlerin fotoğraflarını çekerek envanterini çıkartmıştır.
-İlçe Müftülüğü camideki kültürel ve tarihi değerleri olan kilimleri koruma altına almıştır.
-Sivrihisar İlçesi Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü tarafından 11 Ekim–29 Mayıs 2009 tarihleri arasında açılan “Yöresel Kilim Dokuma Kursu” devam etmektedir.

Unsur ile ilgili elde bulunan yayınların listesi
ACAR, Belkıs
Balıkesir Yüncü Yörükleri
Yapı Kredi Yayınları Sanat Dünyamız Dergisi Sayı:18 İstanbul, 1980

(ACAR) BALPINAR, Belkıs
Kilim, Cicim, Zili, Sumak, Türk Düz Dokuma Yaygıları İstanbul, 1982

DURUL, Yusuf
Türk Kilim Motifleri
Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları Sayı 62 Ankara, 1987

BAYRAKTAR, Suzan
Eskişehir ve Çevresi Halı Kilim ve Düz Dokuma Yaygıları
Vakıflar Dergisi XXI , 1990

ERBERK, Güran
Kilim Kataloğu No:1
Selçuk A.Ş. Yayını İstanbul, 1990

GÖRGÜNAY KIRZIOĞLU, Prof.Dr. Neriman
Eşme Kilimleri
Atatürk Kültür Merkezi Yayını Sayı:78
Ankara. 1994

1.Uluslararası Eşme Kilim Festivali Sempozyumu Bildirileri
Turizm Geliştirme Vakfı Yayını
Ankara, 1995

ÖZÜDOĞRU, Şerife
Silifke ve Sivrihisar Yörüklerinde Kilim,Peşkir ve Kuşak Örnekleri
Anadolu Sanat
Nisan 1996, Sayı 5, Sayfa 156-172

BARAZ, Nesrin
Eskişehir’in Halkbilimsel Değerleri – I s.61-63
Anadolu Üniversitesi Yayınları No:1181
Eskişehir, 2000

AYTAÇ, Çetin
El Dokumacılığı Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları
İstanbul, 2000

KESKİN, Orhan
Bütün Yönleriyle Sivrihisar, s.114-118
İstanbul, 2001