MİDAİON (KARAHÖYÜK)

Prof.Dr.A.Nejat Bilgen

 

Midaion/Karahöyük Eskişehir İlinin 30 km doğusunda ve Eskişehir-Alpu yolunun 700 m kuzeyinde, Karahöyük Köyü sınırları içerisinde yer almaktadır.

Dorylaion ve Troknada (Sivrihisar-Kaymaz) arasındaki eski Roma yolunun üzerinde yer alan Roma Döneminin önemli kentlerinden birisi olan höyük bugün Eskişehir’in 28 km güneyinde ve bölgenin en büyük höyüğü durumundadır.

Eskişehir İlinin en büyük höyüklerinden biri olan Midaion/Karahöyük Phrygia bölgesinin en kuzey ucunda Tembris ya da Termos olarak bilinen (Porsuk Çayı) kenarında ve Phrygia Epictetus bölgesi içinde yer almaktadır. Porsuk-Alpu ovasına hakim bir yerde bulunan höyük yaklaşık 500x500 m çapında ve yaklaşık 20 m yüksekliğindedir.

Köylülerce en eski adının “Kendir Şehri” olduğu söylenmektedir. Phrygialılar’ın ünlü kralı Midas’ın adından dolayı şehre Midaion denmiştir. Midaion’da basılan bir sikkenin yazıtında TON  KTICTHN  MIDAEWN (Kentin kurucusu Midas) yazmaktadır.

Porsuk-Alpu ovasına hakim bir yerde bulunan höyük; Erken, Orta ve Geç Tunç, Hitit, Phryg, Hellenistik, Roma ve Bizans Döneminde yerleşim gördüğü toplanan seramik parçalarıyla saptanmıştır. Höyüğün doğal tepeciklerle çevrili doğu cephesinde Klasik Çağ yerleşmeleri daha yoğundur. Yerleşme doğu eteklerinden başlayarak 500-800 m kadar yayılarak ovaya iner ve nekropolde son bulur.

Doğu yönünde höyüğün hemen eteğinde bir türbe ve türbenin güneyine doğru genişleyen eski bir mezarlık alanı yer almaktadır. Bu alandaki mezar taşları ve Karahöyük girişinde yer alan mezarlığın taşlarının çoğunun Roma Dönemine tarihlenen mimari parçalar olduğu görülmüştür. Mimari parçaların yoğunluğu ve büyüklüğü göz önüne alındığında burada yoğun bir Roma mimarisi olduğu düşünülmektedir.

MÖ 3 ve MÖ 2. binde Phrygia Bölgesi ve Eskişehir çevresi yerleşimleriyle, bölgesel etkileşimleri hakkında önemli boşluklar bulunmaktadır. Midaion (Karahöyük) yerleşiminin hem Anadolu arkeolojisinde önemli bir yere sahip olan Çavlum Mezarlığı’nın yerleşimine paralel katmanların ortaya çıkacağı, hem de Phrygia Bölgesi’nin söz konusu dönemini aydınlatacağı düşünülmektedir. Bunun dışında daha önceki yıllarda ortaya çıkan ve Eskişehir Arkeoloji Müzesinde bulunan Roma Dönemi eserleri ve yüzeyde görülen seramiklerden yerleşimin MÖ 3. binden, Roma Dönemi ve sonraki dönemlere kadar devam ettiği anlaşılmaktadır.

Anadolu Üniversitesi, Arkeoloji Bölümü, öğretim elemanları ve öğrencileriyle birlikte Anadolu Üniversitesinin maddi yardımlarıyla 2003-2004 senesinde höyük üzerinde ve çevresinde yüzey araştırması yapılmıştır.

Genel olarak MÖ 3. bin, MÖ 2. bin, Phryg, Klasik, Hellenistik, Roma, Bizans ve İslami Dönemlere ait bol miktarda ele geçen seramik parçaları höyüğün MÖ 3. binden itibaren kesintisiz yerleşim gördüğünü kanıtlamaktadır. MÖ 3. ve MÖ 2. bine ait seramik parçalarına özellikle höyüğün kuzey, güney ve batı yamaçlarında yoğun olarak rastlanılmıştır. Batı yamaçta Hitit seramiğinin karakteristik özelliklerini yansıtan çok kaliteli iki adet gaga ağız parçasının ele geçmesi ve yüzeyde bol miktarda ele geçen MÖ 2. bine tarihlenen seramikler höyükteki Hitit yerleşimini göstermektedir. Ayrıca höyüğün geneline yayılan bol miktarda monokron ve boyalı Phryg seramik örnekleri ile birlikte Hellenistik ve Roma seramikleri, cam kap parçaları ve özellikle doğu eteklerinde mezar kiremitleri toplanmıştır.

Bölgenin en büyük ve tahrip olmamış höyüğü olan Midaion/Karahöyük, yüzey araştırmalarından da anlaşıldığı üzere, en az üç bin yıllık kültür birikimine sahiptir. Bu nedenle burada yapılacak çalışmalar Anadolu ve özellikle bölge arkeolojisine önemli katkılar sağlayacaktır.