ESKİŞEHİR İL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ

Diş Göllesi

 
Unsurun Adı:
Diş Göllesi  /Diş Hediği / Diş Buğdayı
 
Unsurun Bilinen Diğer Adları:
Diş Göllesi,/Diş Hediği / Diş Buğdayı
 
Unsuru Uygulanan Grup, Topluluk ve Kişiler
Eskişehir deki yerli (manav) , Çerkes, Tatar, Balkan göçmeni, tüm halklar bu geleneği devam ettirdikleri görülmektedir. Mihalıccık , Sivrihisar, İnönü, Çifteler ilçelerinde de bu gelenek sürdürülmektedir.
 
 
Unsurun Kısa Tanımı
Diş Göllesi ( Hediği/Buğdayı) : Çocuğun ilk dişi çıktığında aile büyükleri akrabalar ve komşular bir araya gelerek Diş Budayı  pişirirler. Buğday yörede Hedik-Gölle olarak adlandırılır. Pişirilip soğuyan buğdaya  isteğe göre  haşlanmış mısır, nohut fasulye, ceviz küçük şekerler  ve kuru üzüm ilave edilerek misafirlere ikram edilerek komşulara dağıtılır. Diş buğdayı verilen komşular tabağı boşaltıp  küçük  hediyelerle iade ederler. Diş buğdayı  yapılan bebek sofra bezinin üzerine oturtulur.  Soğumuş olan bir avuç buğday başından aşağıya serpilir.  Serpilmiş olan buğdaylar toplanarak evin çatısına atılır. (dişleri ağrısız ve güzel çıksın diye) Bazı yerlerde İlk dişi çıkınca Dişi sağlam olsun diye buğday ipe dizilir duvara asılır.  Çıkan dişi ilk gören kişi bebeğe hediye alır. Hediyenin en makbulü altındır. Altın alınmasının sebebi  dişin sağlam ve dayanıklı olmasını ve uzun ömrü sembolize eder.  Dişi ilk gören kişiye müjdelediği için hediye verilir. Diş Göllesin de  Bebeğin  önüne tepsi içinde çeşitli meslekler ait materyaller konulur. Bebek ilk neye elini uzatırsa  o objenin  temsil ettiği  mesleği yapacağına inanılır. Aldığı objeye göre süslü olacak, zengin olacak okuyup büyük adam olacak gibi yorumlar yapılır. Bebeğin  sağlıkla büyümesi için dua edilir. Buğday bereketi de temsil ettiği için bebeğin sağlıklı büyümesi ve bereketli bir yaşam sürmesi anlamını da gelmektedir.  Gelen konuklar bebek ile birlikte müzik eşliğinde eğlenilirler. Bu eğlence bebeğin neşeli bir ömür geçirmesi için yapılmaktadır.
 
Diş Buğdayı (diş göllesi diş hediği) olarak  yapılan bu gelenek diş çıkaran bebeğin ilk dişini kutlamak dişlerinin ağrısız ve sağlıklı çıkması bereketli sağlıklı neşeli bir ömür sürmesi için yapılmaktadır.
 
Unsurun Coğrafi Dağılımı
Eskişehir merkez ve tüm ilçeler
 
Unsurun Korunmasına Yönelik Olarak Önerilen Koruma Önlemleri
 
Bu gelenek halk arasında yaygın olmasa da devam etmektedir ancak geç nesil  fazla uygulamaktadır.
 
Konu ile ilgili ilde bulunan kurum/kuruluşlar (üniversitelerin ilgili bölümleri, araştırma merkezi, enstitü, sivil toplum kuruluşları)
 
Eskişehir Olgunlaşma Enstitüsü  , A.Ü. Halk Bilim Araştırma Bölümü, O.G.Ü. Halk Bilim Araştırma Bölümü.
 
 
 
Unsur ile ilgili bugüne kadar ilde yapılmış faaliyetler
 
Unsur ile ilgili elde bulunan yayınların listesi
 
Nermin Erdentuğ.Sosyal âdet ve gelenekler
 
Ankara : Kültür Bakanlığı, 1977.
 
200 s. Pertev Naili Boratav, Yüz Soruda Türk Folkloru, K Kitaplığı, İstanbul 2003.
 
Emiroğlu, Kudret, Gündelik hayatımızın tarihi
 
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'nda
 
 İstanbul : Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
 
 
KESKİN, Orhan
Bütün Yönleriyle Sivrihisar,    s.114-118
İstanbul, 2001       
 
Kılıçaslan, Ahmet, Sivrihisar örf ve adetleri Ankara : Burak Matbaacılık, 1997.
Fiziksel yapı:   223 s.
 
Menavino, GiovanAntonio
Türklerin hayatı ve adetleri üzerine bir inceleme/ GiovanAntonioMenavino ; Türkçesi     
Harun Mutluay. İstanbul : Dergah Yayınları, 2011.